Cerddi: Dyfrgwn, Llysywen - Morwen Brosschot

Barddoniaeth

11 Sep

'Dro'n ôl tua deg y nos mi es ar fy sgowt feunosol o gwmpas yr ardd efo torts ar fy mhen ac i lawr at yr afon /nant. Noson sych, dawel a dim egryn o awel. Rôn i'n edrych i mewn i'r pwll bychan sy ar lan yr afon pan glywish i sŵn cnoi tu ôl i mi. Dyma droi yn ara deg a gweld yng ngola'r lamp tua 10 troedfedd i ffwrdd ddyfrgi yn brysur yn bwyta sliwan ac yn cymryd dim sylw ohona i o gwbwl. Dwi ddim yn meddwl ei fod yn ymwybodol ohona i o gwbwl. Mi drois fy mhen yn ara deg i sbio lawr yr afon a gweld dau bâr o lygaid yn dod i fyny'r afon tuag ata'i! Dau ddyfrgi arall! Rôn i wedi fy syfrdannu! Ar ôl ryw ffrwgwd fach pan oedd y cynta'n amddiffyn ei fwyd mi gariodd pawb yn ei blaena i snwyro a hela cyn troi yn eu holau a mynd yn hamddenol i lawr yr afon a dan y ffens i'r cae nesa. Wel am fraint! profiad reit arallfydol â deud y gwir ac un a gofia i am byth.'

Dyfrgwn

Heno,

yng ngwaelod yr ardd

a hithau’n dywyll,

a dim i’w glywed

ond gofer y dŵr dros y gro

ymlwybrais yn ddiarwybod

i’w dimensiwn hwy,

lle gwahanwyd y llen

am eiliad;

lle meddalodd fy modolaeth;

lle roeddwn yn llai dynol.

Yno ar lan y dŵr

safwn yn syfrdan

yn dyst disylwedd

ar drothwy

yn annioddefol o agos

i fyd

lle’r oeddwn

yn golygu dim,

lle’r oeddwn

ddim yn bod.

Dim ond golau’r lamp

yn llwybr llathraidd

na allwn ei droedio,

a’r olygfa brin o’m blaen

yn fy syfrdanu.

Ar eu boliau’n y basddwr

a’r sliwen yn goflaid

loyw,

ei harian

yn goleuo’r dannedd main

a’r bawen weog.

Chwe phâr o lygaid

yn pefrio

fel yr afon

yn fwclis ar hirflew’r cefn.

A chydsymud pwrpasol

y triawd

yn cyd-ddolenu’n rhwydd

o’m blaen.

Heddiw’r bore

ar lan y dŵr

mae eu habsenoldeb

yn llenwi’r lle.

Llysywen

Mor dawel

yw’r dyfrgwn

pan ddônt

yn ffroenau i gyd,

a phan gaea

eu dannedd perffaith

yn glep

does dim i’w glywed

ond dŵr oer

y nant

yn llifo dros y gro

drwy’r cae

i Afon Soch

a’r bae.

Ac yn y bore bach

mae ôl y pumbys

gweog

a gemau gloyw

sliwen

yn llonydd yn y llaid.

a does dim i’w glywed